De codicibus manuscriptis.

E magno numero codicum manu scriptorum qui res musicas contineant cum dignitate longe praestent duo Veneti et unus Vaticanus, ad Nicomachi autem textum constituendum plurimum valeat alter quidam Vaticanus, de his libris agam priore huius dissertationis parte, dein urbium ordinem alphabeticum secutus enumerem reliquos.

[Manuscriptus Venetus Marcianus appendicis classis VI num. 10]

V (1) . E Venetis autem libris priore loco contemplari iuvat eum, cuius imaginem habes in tabula II expressam. hunc Frid. Bellermann, cum hymnos Mesomedis recenseret , non vidit ille quidem, sed ingenii acumine cogitavit et construxit. e versuum enim ordine plurimis in codicibus turbato exstitisse aliquando librum conclusit, in cuius duobus selidis LII versus carminum ita disponerentur, ut in editionis pag. 26 descripsit et ut in hac tabula vides delineatos.Paululum differre codicis ordinem in hymmi II titulo demonstravi apud Fleckeisen, Jahrbücher für Philologie CXLI (1890) 684 . hic, quem V signavi in Bacchio et Mesomede (ubi Vaticanus nullus intercedit), est :

Venetus Marcianus appendicis classis VI num. 10, membranaceus, saeculo XII vel XIIIAd saeculum XIII eum rettulerunt Mittarelli p. 973 (de quo infra p. XIV) et Max. Treu (Volkmanni observationes miscell. ad Plutarchum in actis annal. gymn. Juraviensis 1873 p. 4 ). Studemund qui olim de saec. XI cogitabat, scriptum eum esse dicit parte saec. XII posteriore. Breslauer philologische Abhandlungen I 3 p. 155. (Amsel de vi rhythmorum .) una eademque manu elegantissime scriptus ita, ut dimidiatis semper lineis bina in singulis paginis exstent selidia. insunt :

Ptolemaei harmonica,

Ps. Plutarchi libellus de musica,

Porphyri commentarius in Ptol. harm. I 1-4,

Aristidis Quintiliani de musica libri,

Anonymi a Bellermanno 1841 editi ,

Bacchius senex,

Dionysi ars a Bellermanno edita et Bacchio per errorem vindicata,

trimetri versus (infra p. 284 exscripti),

hymni III.

Qua aetate hic liber confectus sit, non satis bene constat. nam in primo involucro quae scripta erant de indictionibus plane evanuerunt, nec clariora dicunt quae exstant in fol. 1 post titulum Ptolemaei ... οἰκονομίας νϛ || ἰουνίω ... ϛ ... γύρες ξ. certius scimus, quorum ille hominum fuerit. nam ex ultimo folio, quod continet haec : τῷ εὐλαβεστάτῳ καὶ πανιερωτάτῳ καὶ ἡμῶν αὐθέντῃ (= effendi) καὶ πατρὶ κυρίῳ σεραφῖμ Φαναρίου, Sathas enucleavitréférence bibliographique non identifiée fuisse codicem quondam episcopi cuiusdam Thessalorum. in Italia primo fuisse videtur Mantuae apud Victorinum Feltrensem. Ambrosius enim TraversariusEpistolae VIII 50, p. 419. in alia epistula (51) scribit Nicolae obtinuisse se, ut Quintilianus ille et Bacchius eius (Nicolae) nomine transscriberentur. (ib. 419.) Camaldulensium monachorum princeps, cum a. 1433 Basileam ad concilium clericorum se conferret, vidisse se narrat « de musica volumina Claudii Ptolemaei et Quintiliani cuiusdam bene eruditi, ut ex stylo animadverti, et Bacchii Senis in eodem volumine ». haec verba Mittarelli loco de quo postea dicendum erit rettulit ad eum codicem, qui nunc Venetiae servatur, et si non pro certo habebis, probabile quidem esse concedes. sed antequam ad eam bibliothecam veniamus, in qua Mittarelli hunc librum vidit, alia dicenda sunt eaque certissima. inscriptum enim legitur in ultimo folio verso : « in hoc codice continentur isti libri qui sunt Francisci Barbari quondam domini Can-

diani, quos emit a Georgio Trivisino ». iam nolo longus esse nec de Trivisanis, qui libros manu scriptos Paduam collegeruntTomasini, bibliothecae Paduanae p. 107 . Blume, iter I 187 . (habebant hi Ptolemaei et Aristidis codices chart. bomb. et Porph. chart. Tom. 115 .), nec de iis Trivisanis, quibus Barbarus familiariter utebatur.Barbarus epistulas dat Zachariae Trivisano, qui a Venetis publice Romam erat delegatus. epist. IX 9. Giovanni degli Agostini, scrittori viniziani II 100 . 35 . Franciscus autem Trivis., monachus Certosinus, fuisse videtur Barbari confessor. Giov. p. 97 s. Bb. ep. append. IV 4. Georgius Trevisanus Paduae habitasse et pictor fuisse diciturChevalier, Répertoire des sources du moyen-âge. p. 457référence de page à corriger en « col. 847 » . anno fere 1437. Padua igitur translatus est codex Venetiam ad hominem cum omnium librorum tum Graecorum amantissimum e nobilissimo genere Barbarorum. ac FranciscusQuirini in diatriba , quam praemisit Barbari epistulis . P. Giov. degli Agostini II . Mazzuchelli, scrittori d’Italia (1758) II 264 . ille Candiani filius ad orationes habendas, urbes moderandas, hostes etiam depellendosBrixiam (Bresciam) cum a Milanorum impetu defendisset 1438, hoc bellum Gallicum litteris describendum putabat. cf. August. illum p. 80 . [vitam Francisci Barbari enarrat ad annorum seriem Sabbadini, Centotrenta lettere inedite di Francesco Barbaro (Salerno 1884) p. 135 sqq. ceterum cf. Voigt, Wiederbelebung des klass. Alterth.3 I 419-424 .] B. K. saepe magnis honoribus delegatus, denique S. Marci procurator nominatus est. familiae hoc est stemma :

Candianus Barbarus († cc. 1410) Zacharias Bb. († cc. 1424) (Hermolaus mj. † 1471, Veronae episc. scr. theol.) Franciscus Bb. † 1454 Zacharias † 1492 Hermolaus min. † 1493 Aquileiae patriarcha.

hic Franciscus, qui de re uxoria librum Laurentio Mediceo dedicavitScripsit adulescens XVIII annorum 1516. expressus est Parisiis 1513 , Hagenoae 1533 , Antverpiae s. a. , Argent. 1612 , Amstel. 1639 . — versus ital. Ven. 1548 , gallice 1537 . 1560Référence non trouvée en ligne.. 1667 . plurimasque epistulas scripsit quae typis publicatae suntFr. Barbari epistolae ab anno 1425-53. Brixiae 1753. ed Quirini , cf. p. XIII, not. 4., codicem suo more signavit.« In libro continetur » redire video in Porphyri cod., quem. describit Mittarelli bibl. S. Michaelis n. 67, p. 956 [vue 536/988]. — « iste liber » fere semper inscripsit, cuius rei vide exempla apud Joann. August. II 42 et Mittar. p. XVII [vue 23/988]. tribus saeculis post ille liber fuit in monasterio S. Michaelis prope Muranum. Mittarelli enim, qui anno 1779 huius monasterii codices summa cura et diligentia descripsit, inesse dicit in n. 83 (p. 973) [vue 544/988] Ptol., Porph., AQ., « Plut. in musicam Ptolemaei », Bacchium. idem cum addat quae Barbarus in calce codicis notaverit, hunc ipsum codicem se dicere clarissime significat. quaerens quidem qua via liber Muranum venisse putetur, recordetur forsitan aliquis loci, quo Franciscum monachis Camaldolensibus libros summa liberalitate commodasse Joannes Augustinus (p. 41) praedicet, unde factum sit, ut multi illius libri postea invenirentur in Murano monasterio, — hoc tamen cave referas ad hunc Ptolemaeum, quem Mittarelli emptum in monasteri bibliothecam se contulisse ait (p. XVII) [vue 23/988] in illa autem insula eum male libri servari dicerentur, decemviri Veneti a. 1789 transferri iusserunt in bibliothecam Marcianam (hoc mihi communicavit Soranzo).

Hunc V ut in Mesomedis hymnis plurimorum librorum esse archetypum apparet e Bellermanni meisqueFleckeisen, Jahrbücher 1890. 681 . curis et aperte vides e tabula nostra II, — ita in Bacchii contextu recensendo plurimorum eum esse patrem vidi. cf. enim praeter notarum musicarum formasIn singula signa abierunt notae 1 p. 293, 18 (ξ legitur in Marc. VI 2) et notae 4. ζτ habet recens ille Marc. p. 294, 3 et φ pro n. 8, quae ex formis veteris V (in Monacensi et aliis libris fideliter expressis) facile oriebantur (n. 8 in V +’), notae 11a forma ibi est rotunda. quamquam haec omnia clarius oculis videntur quam verbis demonstrantur. verba ἀπ-

έσχατον et ἀπόμεσον § 71, om. οὗ δεύτερος 76, habet συμπέπλεκται 94, ἐκφώνησιν 98, ἐπίτριτον 101, 2 τεϑρήκω 101,8. in Aristidis diagrammatis cum manifestissime codicum natura appareat, memoro hunc in primo diagrammate (p. 15 M ) omittere α et ※. reliquo superiorum linearum ordine bene servatoIn AQ I 7 Veneto id est proprium (cum Mut.) quod exhibet B ante num. 26. notam 24b scribunt λ hic et Vat. 192 et Mut. signum 30a hi habent [psi couché] (ita et Neap. 4), illi [epsilon arrondi], et 30b eodem modo scribitur. in signis 12a 11b 12b Ven. rectos habet angulos E ; item in 5b [pi carré], formas rotundas praebent U al. signum 19 in Ven. [tau couché à droite], in Vat. Neap. gps. Υ, sim. in Mut., in aliis contra aut [lambda renversé] aut [hemimu droit]. ultima tabulae signa ita describit : βκϛκηλλβλδλϛλημμβμδμϛμη[signes musicaux] de harmoniis antiquissimis quoniam disputaviVera sunt signa in V : dor. 7a et lyd. 7b [pi couché], dor. 8a [beth] dor. 5b, phry. 5b, ion. 6b [lambda couché] (hoc ult. est [epsilon arrondi] in U), phry. 6a et 9a rectis angulis picta sunt. phry. 3a P mai. (numeris utor ut Bellerm. p. 67 ) in Jahrbücher 1890 p. 683 , transeo ad Ptolemaeum. et huius initium in fol. 1 habet minio pictum hoc : † βιβλίον πρῶτον τῶν ἁρμονικῶν τῆς μουσικῆς κλαυδίου, πτολεμαίου. dein scripta erant de tempore et origine quae legi non possunt. tum : † πίναξ τῶν ἁρμονικῶν τοῦ πρώτου βιβλίου τῆς μουσικῆς. et rubris semper numeris et initiis α. περὶ τῶν ἐν ἁρμονικῆ κριτηρίων. in 5 et 6 capitis argumento legitur Πυϑαγορίοις et Πυϑαγόριος. sicut in 9 Ἀριστοξένιοι. in 10 habet ἡμίσεος, in 11 διὰ ὀκτ. in 14 μηδ᾽ ἑτέραν. titulorum tabulam sequitur minio inscriptum : † Κλαυδίου Πτολεμαίου περὶ τῶν ἐν ἁρμονικῆ κριτηρίων † α’. — p. 1, c (litteras sumo ex Wallisii editione in 4° 1682 ) μὲν om. post ἐστι

habet ÷ ut animos advertat ad rem definitam. e τὸ om. || g ἐστὶ τὸ τοῦ μὲν. 2 k τοῦ δὲ ἀ. | omittit figuram. | αἰσϑήσεως οἰκεία, τὰ δὲ λόγου. post διαφορὰς habet ἐπί, sed alia manu supra inscr. ἀπό, et in τῶν δι’ αἰσϑήσεως νοητῶν item inscr. τὸ . . νοητὸν. p. 39 in ὥς τὲ ε in ras., forsitan erat τό. μήτε τὸν τῶν αὐτ. habet in textu, inscr. τὴν. denique moneo in p. 22 omitti figuram et omitti verba (x) ὥστε. τὸ αγ γίνεσθαι δὶς διὰ πασῶν. unde apparet Wallisi codices Savilianos (A et B ille notat, ego 80 et 81) ad hunc accedere proxime. Monacensis autem 215 ut in Bacchio et Mesomede, ita in Ptolemaeo hoc exemplar accuratissime repetit, concinunt iota tum subscripta tum omissa, accentus (ut μὴ δέ), signa ÷ quibus aut ostendit V definitiones (ut in lin. 1) aut spatia explet (ut p. 13 , 7 Wall. min. post διήκουσα). eorum autem quae correcta videmus in V, cum partem agnoscat Mon. (ut καὶ 8 , 21 post φαινόμενον. τῶν δι᾽ ὧν pro τοῦ δι᾿ οὗ 9 , 21), partem ignoret (ut quae minio inscripta sunt 15 , 8 ἢ μεγέϑους ἢ πλάτους ὑπερέχον), de correctionum diversa aetate certiores fimus. — Finitur post γινομένων III 14. De huius filis et nepotibus quoniam multa contuli in Bacchi editionem Arg. 1890 p. 27-31 et in Jahrbücher l. l. aliaque infra demonstrabo ubi ad singulos libros venero, nunc satis habeo praemittere hanc stemmatis tabulam : Venetus Marcianus appendicis VI 10. Monac. 215. Par. 2532. Lugd. Hamb. Barb. Ber. 1555 Par. 2458 X Ma. VI 2 Neap. C 1. Mut. eiusdem sunt familiae Neap. III C 5. Par. 2460.

------------------------

[Notes]