Epicurei

Epicurei : index épistémologique et transcriptions enrichies de textes épicuriens - epistemological index and enriched transcriptions of Epicurean texts


Infirmer

Désigne l'opération de réfutation empirique d'une opinion: lorsqu'une opinion est émise sur une réalité non actuellement visible, à défaut de pouvoir la confirmer, on attend sa non-infirmation empirique pour la considérer comme vraie; à l'inverse son infirmation permettra de la considérer comme fausse. Voir Sextus Empiricus AM VII, 211-216 (=Us. 247).

Informations Bibliographiques (Bibliographie épicurisme)

TitreAuteurDateLien
Epicurus’ scientific methodE. Asmis1984
Confirmation et disconfirmationJ.-P. Dumont1982
Οὐκ ἀντιμαρτύρησιςyσυμφωνία. La inversión de la lógica platónica de la validación por epicuroT.M. Calvo Martínez1987

Informations :

termes grecs :

ἀντιμαρτυρεῖν/μαχεῖσθαι

catégorie :

canonique

Apparaît dans :

Item / FichierOccurrenceContexte
Lettera di Epicuro a Erodoto = DL X, 35-83 - a cura di Usener / Lettre à Hérodote d'Epicure = DL X, 35-83 - éd. Usener, 03
47 - H194[...] ἀντικοπῇ γὰρ ὅμοιον ἔσται, κἂν μέχρι τοσούτου τὸ τάχος τῆς φορᾶς μὴ ἀντικόπτον ἀντικοπὲν καταλίπωμεν. χρήσιμον δὴ καὶ τοῦτο κατασχεῖν τὸ στοιχεῖον. εἶθ᾽ ὅτι τὰ εἴδωλα ταῖς λεπτότησιν ἀνυπερβλήτοις κέχρηται, οὐθὲν ἀντιμαρτυρεῖ τῶν φαινομένων· ὅθεν καὶ τάχη ἀνυπέρβλητα ἔχει, πάντα πόρον σύμμετρον ἔχοντα πρὸς τῷ <τῷ> ἀπείρῳ πρὸς τὸ ἀπεί [...]
48 - H207[...] πὶ πολὺν χρόνον, εἰ καὶ ἐνίοτε συγχεομένη ὑπάρχει, καὶ συστάσεις ἐν τῷ περιέχοντι ὀξεῖαι διὰ τὸ μὴ δεῖν κατὰ βάθος τὸ συμπλήρωμα γίνεσθαι, καὶ ἄλλοι δὲ τρόποι τινὲς γεννητικοὶ τῶν τοιούτων φύσεων εἰσίν. οὐθὲν γὰρ τούτων ἀντιμαρτυρεῖται ταῖς αἰσθήσεσιν , ἂν βλέπῃ τίς τινα τρόπον τὰς ἐναργείας τίνα<τ>ίνα †ἳνα† ἵνα καὶ τὰς συμπαθείας ἀπὸ [...]
50 - H234[...] εβηκότων, μορφή ἐστιν αὕτη τοῦ στερεμνίου, γινομένη κατὰ τὸ ἑξῆς πύκνωμα ἢ ἐγκατάλειμμα τοῦ εἰδώλου. τὸ δὲ ψεῦδος καὶ τὸ διημαρτημένον ἐν τῷ προσδοξαζομένῳ ἀεί ἐστιν <ἐπὶ τοῦ προσμένοντος> ἐπιμαρτυρηθήσεσθαι ἢ μὴ ἀντιμαρτυρηθήσεσθαι , εἶτ᾽ οὐκ ἐπιμαρτυρουμένου <ἢ ἀντιμαρτυρουμένου> sch. : κατά τινα κίνησιν ἐν ἡμῖν αὐτοῖς συνημμένην τῇ φανταστικῇ [...]
51 - H254[...] λλην τινὰ κίνησιν ἐν ἡμῖν αὐτοῖς συνημμένην μὲν <τῇ φανταστικῇ ἐπιβολῇ >, διάληψιν δὲ ἔχουσαν· κατὰ δὲ ταύτην, sch. : ταύτην τὴν συνημμένην τῇ φανταστικῇ ἐπιβολῇ , διάληψιν δὲ ἔχουσαν. ἐὰν μὲν μὴ ἐπιμαρτυρηθῇ ἢ ἀντιμαρτυρηθῇ , τὸ ψεῦδος γίνεται· ἐὰν δὲ ἐπιμαρτυρηθῇ ἢ μὴ ἀντιμαρτυρηθῇ , τὸ ἀληθές . Car il n [...]
51 - H257[...] αστικῇ ἐπιβολῇ >, διάληψιν δὲ ἔχουσαν· κατὰ δὲ ταύτην, sch. : ταύτην τὴν συνημμένην τῇ φανταστικῇ ἐπιβολῇ , διάληψιν δὲ ἔχουσαν. ἐὰν μὲν μὴ ἐπιμαρτυρηθῇ ἢ ἀντιμαρτυρηθῇ , τὸ ψεῦδος γίνεται· ἐὰν δὲ ἐπιμαρτυρηθῇ ἢ μὴ ἀντιμαρτυρηθῇ , τὸ ἀληθές . Car il n'y aurait pas de ressemblance des représentations, comme celles qui se trouvent dans une image ou qui arrivent en rêve ou dans toute autre appréhension de la pensée ou [...]
55 - H307[...] λειπόμενα ταῦτα τὰς τῶν συγκρίσεων διαφορὰς ποιεῖν, ἐπειδή περ ὑπολείπεσθαί γέ τινα ἀναγκαῖον, οὐκ καὶ μὴ εἰς τὸ μὴ ὂν φθείρεσθαι. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ δεῖ νομίζειν πᾶν μέγεθος ἐν ταῖς ἀτόμοις ὑπάρχειν, ἵνα μὴ τὰ φαινόμενα ἀντιμαρτυρῇ · παραλλαγὰς δέ τινας μεγεθῶν νομιστέον εἶναι. βέλτιον γὰρ καὶ τούτου προσόντος τὰ κατὰ τὰ πάθη καὶ τὰς αἰσθήσεις γινόμενα ἀποδοθήσεται. Et de fait, da [...]
Lettera di Epicuro a Pitocle = DL X, 84-116 - a cura di Usener / Lettre à Pythoclès d'Epicure = DL X, 84-116 - éd. Usener, 35
88 - Py47[...] es observe, ce qui n'est pas le cas des phénomènes célestes : car pour ceux-ci il y a différentes explications à leur formation. τὸ μέντοι φάντασμα ἑκάστου τηρητέον καὶ ἔτι ἐπὶ τὰ συναπτόμενα τούτῳ διαιρετέον, ἃ οὐκ ἀντιμαρτυρεῖται τοῖς παρ᾽ ἡμῖν γινομένοις πλεοναχῶς συντελεῖσθαι. Κόσμος ἐστὶ περιοχή τις οὐρανοῦ, ἄστρα τε καὶ [...]
88 - Py57[...] οὗ λυομένου πάντα τὰ ἐν αὐτῷ σύγχυσιν λήψεται> ἢ ἐν περιαγομένῳ ἢ ἐν στάσιν ἔχοντι καὶ στρογγύλην ἢ τρίγωνον ἢ οἵαν δήποτε περιγραφήν περιγραφήν <ἔχουσα> : πανταχῶς γὰρ ἐνδέχεται: τῶν γὰρ φαινομένων οὐδὲν ἀντιμαρτυρεῖ <ἐν> τῷδε τῷ κόσμῳ τῷδε τῷ κόσμῳ , ἐν ᾧ λῆγον οὐκ ἔστι καταλαβεῖν. Et certes il faut garder l'image mentale de chaque phénomène céleste et la spécifier [...]
90 - Py77[...] le supporter. οὐ γὰρ ἀθροισμὸν δεῖ μόνον γενέσθαι οὐδὲ δῖνον ἐν ᾧ ἐνδέχεται κόσμον γίνεσθαι κενῷ κατὰ τὸ δοξαζόμενον ἐξ ἀνάγκης αὔξεσθαί τε, ἕως ἂν ἑτέρῳ προσκρούσῃ, καθάπερ τῶν φυσικῶν καλουμένων φησί τις: τοῦτο γὰρ μαχόμενόν ἐστι τοῖς φαινομένοις. Ἥλιός τε καὶ σελήνη καὶ τὰ λοιπὰ ἄστρα <οὐ> καθ᾽ ἑαυτὰ γενόμενα ὕστερον ἐμπεριελαμβάνετο ὑπὸ τοῦ [...]
92 - Py91[...] ν καὶ κατὰ ἄναψιν τε γενέσθαι γίνεσθαι γενέσθαι δυνατὸν δύνασθαι καὶ σβέσιν κατὰ σβέσιν , τοιαύτης οὔσης περιστάσεως <καὶ καθ᾽ ἑκατέρους τοὺς τόπους> ὥστε τὰ προειρημένα ἀποτελεῖσθαι: οὐδὲν γὰρ τῶν φαινομένων ἀντιμαρτυρεῖ. καὶ κατ᾽ ἐκφάνειάν τε ὑπὲρ γῆς καὶ πάλιν ἐπιπροσθέτησιν τὸ προειρημένον δύναιτ᾽ ἂν συντελεῖσθαι: οὐδὲ γάρ τι τῶν φαινομένων ἀντιμαρτυρεῖ. τάς τε [...]
92 - Py93[...] τέρους τοὺς τόπους> ὥστε τὰ προειρημένα ἀποτελεῖσθαι: οὐδὲν γὰρ τῶν φαινομένων ἀντιμαρτυρεῖ. καὶ κατ᾽ ἐκφάνειάν τε ὑπὲρ γῆς καὶ πάλιν ἐπιπροσθέτησιν τὸ προειρημένον δύναιτ᾽ ἂν συντελεῖσθαι: οὐδὲ γάρ τι τῶν φαινομένων ἀντιμαρτυρεῖ. τάς τε κινήσεις αὐτῶν οὐκ ἀδύνατον μὲν γίνεσθαι κατὰ τὴν τοῦ ὅλου οὐρανοῦ δίνην, ἢ τούτου μὲν στάσιν, αὐτῶν δὲ δίνην κατὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς ἐν τῇ [...]
96 - Py131[...] selon la variété de ses parties et aussi selon une interposition, et selon tous les modes observables ayant un accord avec les phénomènes ; ἐπὶ πάντων γὰρ τῶν μετεώρων τὴν τοιαύτην ἴχνευσιν οὐ προετέον. ἢν γάρ τις ᾖ μαχόμενος τοῖς ἐναργήμασιν, οὐδέποτε μὴ οὐδέποτε δυνήσεται ἀταραξίας γνησίου μεταλαβεῖν. Ἔκλειψις ἡλίου καὶ σελήνης δύναται μὲν γίνεσθαι καὶ κατὰ σβένσιν, καθάπερ καὶ παρ᾽ ἡμῖν τοῦτο [...]
98 - Py164[...] α θεωρεῖται, παρὰ τὸ μήκη τόπων παραλλάττοντα καὶ τόπους τινὰς περαιοῦντα τάχιον, ὡς καὶ παρὰ ἡμῖν ἢ καὶ βραδύτερον τινα θεωρεῖται , οἷς συμφώνως δεῖ λέγειν ἐπὶ τῶν μετεώρων. οἱ δὲ τὸ ἓν λαμβάνοντες τοῖς τε φαινομένοις μάχονται καὶ τοῦ τὸ ᾗ δυνατὸν ἀνθρώπῳ θεωρῆσαι διαπεπτώκασιν. Ἐπισημασίαι δύνανται γίνεσθαι καὶ κατὰ συγκυρήσεις καιρῶν, καθάπερ ἐν τοῖς ἐμφανέσι παρ᾽ ἡμῖν ζῴοις, καὶ παρ᾽ ἑτεροιώσεις ἀέρος καὶ [...]
98 - Py167[...] αὶ τοῦ τὸ ᾗ δυνατὸν ἀνθρώπῳ θεωρῆσαι διαπεπτώκασιν. Ἐπισημασίαι δύνανται γίνεσθαι καὶ κατὰ συγκυρήσεις καιρῶν, καθάπερ ἐν τοῖς ἐμφανέσι παρ᾽ ἡμῖν ζῴοις, καὶ παρ᾽ ἑτεροιώσεις ἀέρος καὶ μεταβολάς. ἀμφότερα γὰρ ταῦτα οὐ μάχεται τοῖς φαινομένοις: La durée variable des nuits et des jours est fonction de la plus grande vitesse et en retour de la plus grande lenteur des mouvements du soleil au dessus de la terre *** en fo [...]
113 - Py269[...] ι οὗ μὲν παρεκτάσεις ἀέρος εἶναι ὁμαλεῖςὁμαλὰς ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνωθούσας κατὰ τὸ ἑξῆς ὁμαλῶς τε ἐκκαούσας, οὗ δὲ ἀνωμαλεῖς οὕτως ὥστε τὰς θεωρουμένας παραλλαγὰς συντελεῖσθαι. τὸ δὲ μίαν αἰτίαν τούτων ἀποδιδόναι, πλεοναχῶς τῶν φαινομένων ἐκκαλουμένων, μανικὸν καὶ οὐ καθηκόντως πραττόμενον ὑπὸ τῶν τὴν ματαίαν ἀστρολογίαν ἐζηλωκότων καὶ εἰς τὸ κενὸν αἰτίας [...]
Massime Capitali = = DL X, 139-154 - a cura di Usener / Maximes Capitales = DL X, 139-154 - éd. Usener, 71
146 - MC66[...] στάν: ὥστ᾽ οὐδὲν προσδεῖται πραγμάτων ἀγῶνας κεκτημένων. [χχιι.] Τὸ ὑφεστηκὸς δεῖ τέλος ἐπιλογίζεσθαι καὶ πᾶσαν τὴν ἐνάργειαν, ἐφ᾽ ἣν τὰ δοξαζόμενα ἀνάγομεν: εἰ δὲ μή, πάντα ἀκρισίας καὶ ταραχῆς ἔσται μεστά. [χχιιι.] Εἰ μάχῃ πάσαις ταῖς αἰσθήσεσιν, οὐχ ἕξεις οὐδ᾽ ἃς ἂν φῇς αὐτῶν διεψεῦσθαι πρὸς τί ποιούμενος τὴν ἀναγωγὴν ἀγωγὴν κρίνῃς. [XXI] Celui qui connaît les limites de la vie sait [...]

Termes liés :

confirmer

Aller à l'index