Epicurei

Epicurei : index épistémologique et transcriptions enrichies de textes épicuriens - epistemological index and enriched transcriptions of Epicurean texts


Mémoire

Faculté essentielle, la mémoire travaille sur un matériel uniquement empirique et rend possible la constitution de nos concepts opérant sur la sensation. La mémoire joue aussi un rôle crucial dans l'appropriation de la doctrine par le biais des abrégés, ainsi que dans possibilité de continuer à être heureux dans l'adversité en se rémémorant les plaisirs passés. Elle désigne un mouvement d'actualisation des expériences passées.

Informations Bibliographiques (Bibliographie épicurisme)

TitreAuteurDateLien
L’origine des pensées : un bien commun des épicuriens et des stoïciensJ.-B. Gourinat2005
Il fondamento della logica di EpicuroM. Giorgiantonio1958
Dissentio-διαισθάνομαι e il problema della memoriaC. Diano1942

Informations :

termes grecs :

μνήμη/μνημονεύω

catégorie :

raisonnement

Apparaît dans :

Item / FichierOccurrenceContexte
Lettre à Hérodote d'Epicure = DL X, 35-83 - éd. Usener / Lettre à Hérodote d'Epicure = DL X, 35-83 - éd. Usener, 03
35 - H5[...] ίρειν. Τοῖς μὴ δυναμένοις, ὦ Ἡρόδοτε, ἕκαστα τῶν περὶ φύσεως ἀναγεγραμμένων ἡμῖν ἐξακριβοῦν μηδὲ τὰς μείζους τῶν συντεταγμένων βίβλους διαθρεῖν ἐπιτομὴν τῆς ὅλης πραγματείας εἰς τὸ κατασχεῖν τῶν ὁλοσχερωτάτων γε δοξῶν τὴν μνήμην ἱκανῶς ἄν τις παρεσκεύασαι αὐτοῖς παρεσκεύασα αὐτὸς παρεσκεύασα , ἵνα παρ᾽ ἑκάστους τῶν καιρῶν ἐν τοῖς κυριωτάτοις βοηθεῖν αὑτοῖς δύνωνται, καθ᾽ ὅσον ἂν ἐφάπτωνται τῆς περὶ φύ [...]
35 - H13[...] τῶν καιρῶν ἐν τοῖς κυριωτάτοις βοηθεῖν αὑτοῖς δύνωνται, καθ᾽ ὅσον ἂν ἐφάπτωνται τῆς περὶ φύσεως θεωρίας . καὶ τοὺς προβεβηκότας δὲ ἱκανῶς ἐν τῇ τῶν ὅλων ἐπιβλέψει τὸν τύπον τῆς ὅλης πραγματείας τὸν κατεστοιχειωμένον δεῖ μνημονεύειν : τῆς γὰρ ἀθρόας ἐπιβολῆς πυκνὸν δεόμεθα, τῆς δὲ κατὰ μέρος οὐχ ὁμοίως. Épicure salue Hérodote. Pour ceux qui ne peuvent [...]
36 - H17[...] ses éléments fondamentaux, de la doctrine dans sa totalité. Car nous avons plus souvent besoin de l'appréhension de l'ensemble que de celle de chaque partie. Βαδιστέον μὲν οὖν καὶ ἐπ᾽ ἐκεῖνα συνεχῶς, ἐν τὲ δὲ om. τῇ μνήμῃ τὸ τοσοῦτον τοσοῦτο ποιητέον, ἀφ᾽ οὗ ἥ τε κυριωτάτη ἐπιβολὴ ἐπὶ τὰ πράγματα ἔσται καὶ δὴ καὶ τὸ κατὰ μέρος ἀκρίβωμα πᾶν ἐξευ [...]
36 - H23[...] ἐκεῖνα συνεχῶς, ἐν τὲ δὲ om. τῇ μνήμῃ τὸ τοσοῦτον τοσοῦτο ποιητέον, ἀφ᾽ οὗ ἥ τε κυριωτάτη ἐπιβολὴ ἐπὶ τὰ πράγματα ἔσται καὶ δὴ καὶ τὸ κατὰ μέρος ἀκρίβωμα πᾶν ἐξευρήσεται, τῶν ὁλοσχερωτάτων τύπων εὖ περιειλημμένων καὶ μνημονευομένων · ἐπεὶ καὶ τοῦ τετελεσιουργημένου τῷ τετελεσιουργημένῳ τοῦτο κυριώτατον τοῦ παντὸς ἀκριβώματος γίνεται, τὸ ταῖς ἐπιβολαῖς [...]
45 - H158[...] a position des corps insécables - il le dit dans les Douze éléments. Et toute grandeur n'est pas possible pour eux ; jamais du moins un corps insécable n'a été perçu par une sensation. Ἡ τοσαύτη δὴ φωνὴ τούτων πάντων μνημονευομένων τὸν ἱκανὸν τύπον ὑποβάλλει <ταῖς περὶ> om. τῆς τῶν ὄντων φύσεως ἐπινοίαις . Ἀλλὰ μὴν καὶ [...]
68 - H447[...] roduire ni subir si elle était telle ; et maintenant on voit avec évidence que ces deux accidents appartiennent à l'âme. Ταῦτα οὖν πάντα τὰ διαλογίσματα <τὰ> περὶ ψυχῆς ἀνάγων τις ἐπὶ τὰ πάθη καὶ τὰς αἰσθήσεις , μνημονεύων τῶν ἐν ἀρχῇ ῥηθέντων, ἱκανῶς κατόψεται τοῖς τύποις ἐμπεριειλημμένα εἰς τὸ <καὶ τὰ> κατὰ μέρος κατὰ μέρος ἀπὸ τούτων ἐξακριβοῦσθαι βεβαίως. Ἀλλὰ μὴν καὶ [...]
82 - H602[...] elles, et de ce fait, en ne définissant pas ce qui est terrible, on se trouve dans un trouble égal et même plus grand que si cela avait été rationnellement pesé ; ἡ δὲ ἀταραξία τὸ τούτων πάντων ἀπολελύσθαι καὶ συνεχῆ μνήμην ἔχειν τῶν ὅλων καὶ κυριωτάτων. Ὅθεν τοῖς πάθεσι προσεκτέον τοῖς παροῦσι καὶ ταῖς αἰσθήσεσι, κατὰ μὲν τὸ κοινὸν ταῖς κοιναῖς, κατὰ [...]
83 - H619[...] τις τῶν κατὰ μέρος ἀκριβωμάτων, ἀσύμβλητον αὐτὸν πρὸς τοὺς λοιποὺς ἀνθρώπους ἁδρότητα λήψεσθαι. καὶ γὰρ καὶ καθαρὰ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ποιήσει πολλὰ τῶν κατὰ μέρος ἐξακριβουμένων κατὰ τὴν ὅλην πραγματείαν ἡμῖν, καὶ αὐτὰ ταῦτα ἐν μνήμῃ τιθέμενα συνεχῶς βοηθήσει. Τοιαῦτα γάρ ἐστιν, ὥστε καὶ τοὺς <καὶ τὰ> κατὰ μέροςτοὺς κατὰ μέρος ἤδη ἐξακριβοῦντας ἱκανῶς ἢ καὶ τελείως, εἰς τὰς τοιαύτας ἀναλύοντας [...]
Lettre à Pythoclès d'Epicure = DL X, 84-116 - éd. Usener / Lettre à Pythoclès d'Epicure = DL X, 84-116 - éd. Usener, 35
84 - Py1[...] Ἐπίκουρος Πυθοκλεῖ χαίρειν. Ἤνεγκέ μοι Κλέων ἐπιστολὴν παρά σου, ἐν ᾗ φιλοφρονούμενός τε περὶ ἡμᾶς διετέλεις ἀξίως τῆς ἡμετέρας περὶ σεαυτὸν σπουδῆς καὶ οὐκ ἀπιθάνως ἐπειρῶ μνημονεύειν τῶν εἰς μακάριον βίον συντεινόντων διαλογισμῶν, ἐδέου τε σεαυτῷ περὶ τῶν μετεώρων σύντομον καὶ εὐπερίγραφον διαλογισμὸν [...]
84 - Py5[...] ς ἀξίως τῆς ἡμετέρας περὶ σεαυτὸν σπουδῆς καὶ οὐκ ἀπιθάνως ἐπειρῶ μνημονεύειν τῶν εἰς μακάριον βίον συντεινόντων διαλογισμῶν, ἐδέου τε σεαυτῷ περὶ τῶν μετεώρων σύντομον καὶ εὐπερίγραφον διαλογισμὸν ἀποστεῖλαι, ἵνα ῥᾳδίως μνημονεύῃς: τὰ γὰρ ἐν ἄλλοις ἡμῖν γεγραμμένα δυσμνημόνευτα εἶναι,καίτοι, ὡς ἔφης, συνεχῶς αὐτὰ βαστάζοντι βαστάζεις . ἡμεῖς δὲ ἡδέως τέ σου τὴν δέησιν ἀπεδεξάμεθα καὶ ἐλπίσιν ἡδείαις συνεσχέθημεν. Épicure salue Pythoclès. Cléon m'a porté u [...]
85 - Py9[...] αὶ ἄλλοις ἐσόμενα χρήσιμα τὰ διαλογίσματα ταῦτα, καὶ μάλιστα τοῖς νεωστὶ φυσιολογίας γνησίου γευομένοις γεγευμένοις καὶ τοῖς εἰς ἀσχολίας βαθυτέρας τῶν ἐγκυκλίων τινὸς ἐμπεπλεγμένοις. καλῶς δὴ αὐτὰ διάλαβε, καὶ διὰ μνήμης ἔχων ὀξέως αὐτὰ περιόδευε μετὰ τῶν λοιπῶν ὧν ἐν τῇ μικρᾷ ἐπιτομῇ πρὸς Ἡρόδοτον ἀπεστείλαμεν. Πρῶτον μὲν οὖν μὴ ἄλλο τι τέλος ἐκ τῆς περὶ μετεώρων γνώσεως [...]
95 - Py120[...] st possible que la lune ait sa lumière en propre, καὶ γὰρ παρ᾽ ἡμῖν θεωρεῖται πολλὰ μὲν ἐξ ἑαυτῶν ἔχοντα, πολλὰ δὲ ἀφ᾽ ἑτέρων. καὶ οὐθὲν ἐμποδοστατεῖ τῶν ἐν τοῖς μετεώροις φαινομένων, ἐάν τις τοῦ πλεοναχοῦ τρόπου ἀεὶ μνήμην ἔχῃ καὶ τὰς ἀκολούθους αὐτοῖς ὑποθέσεις ἅμα καὶ αἰτίας συνθεωρῇ καὶ μὴ ἀναβλέπων εἰς τὰ ἀνακόλουθα ταῦτ᾽ ὀγκοῖ [...]
116 - Py291[...] ὰρ ἂν εἰς τὸ τυχὸν ζῷον, κἂν εἰ μικρὸν χαριέστερονκἂν μικρῷ χαριέστερονκἂν μικροχαρέστερον εἴηᾖ, om.ἡ τοιαύτη μωρία ἐμπέσοιἐκπέσοι<μὴ> ἐκπέσῃ, μὴ ὅτι εἰς παντελῆ εὐδαιμονίαν κεκτημένον. Ταῦτα δὴ πάντα, Πυθόκλεις, μνημόνευσον: κατὰ πολύ τε γὰρ τοῦ μύθου ἐκβήσῃ καὶ τὰ ὁμογενῆ τούτοις συνορᾶν δυνήσῃ: μάλιστα δὲ σεαυτὸν ἀπόδος εἰς τὴν τῶν ἀρχῶν καὶ ἀπειρίας καὶ τῶν συγγενῶν τούτοις [...]
Lettre à Ménécée d'Epicure = DL X, 122-135 - éd. Usener / Lettre à Ménécée d'Epicure = DL X, 122-135 - éd. Usener, 59
127 - Me39[...] vite les portes de l'Hadès" ; εἰ μὲν γὰρ πεποιθὼς τοῦτό φησι, πῶς οὐκ ἀπέρχεται τοῦἐκ τοῦ ζῆν; ἐν ἑτοίμῳ γὰρ αὐτῷ τοῦτ᾽ ἔστιν, εἴπερ ἦν βεβουλευμένον αὐτῷ βεβαίως: εἰ δὲ μωκώμενος, μάταιος ἐν τοῖς οὐκ ἐπιδεχομένοις. Μνημονευτέον δὲ ὡς τὸ μέλλον οὔτε ἡμέτερονοὔτε πάντως ἡμέτερον οὔτε πάντως οὐχ ἡμέτερον, ἵνα μήτε πάντωςπάντως αὐτὸ προσμένωμεν ὡς ἐσόμενον μήτε ἀπελπίζωμεν ὡς πάντως οὐκ ἐσόμενον. [...]
Généalogie d'Hermarque = Porph. De Abst. I, 7-12 - éd. Nauck / Généalogie d'Hermarque = Porph. Abst. 1, 7-12 – éd. Nauck, 89
8 - GenHer18[...] θίαν ἢ τῷ φόβῳ τῆς ἀφωρισμένης ὑπὸἀπὸ τοῦ νόμου ζημίας. αὕτη γὰρ κατέχει μόνη καὶ νῦν τοὺς τυχόντας τῶν ἀνθρώπων καὶ κωλύει τοῦτὸ μήτε κοινῇ μήτε ἰδίᾳ τὸ ἀλυσιτελὲς πράττειν. εἰ δὲ πάντες ἐδύναντο βλέπειν ὁμοίως καὶ μνημονεύειν τὸ συμφέρον, οὐδὲν ἂν προσεδέοντο νόμων, ἀλλ’ αὐθαιρέτως τὰ μὲν εὐλαβοῦντο [τῶν ἀπειρημένων], τὰ δὲ ἔπραττον [τῶν προστεταγμένων]τῶν ἀπειρημένων et τῶν προστεταγμένων sont attestés dans les manuscrits et restitués par les éditeurs m [...]
10 - GenHer37[...] ες ἅ τε δεῖ ποιεῖν ἡμᾶς καὶ ἃ μή·τὸ γὰρ συμφέρον ἐπὶ τούτων ἐκ τῆς ἐναντίας ἀπετελεῖτο πράξεως. οὐ γὰρ δυνατὸν ἦν ἦν om. dans certains manuscrits. σῴζεσθαι μὴ πειρωμένους ἀμύνεσθαι τοῦτο συντρεφομένους μετ’ ἀλλήλων. διαμνημονεύοντες δέ τινες τῶν τότε χαριεστάτων, ὡς αὐτοῦαὐτοίτε ἀπέσχοντο τοῦ κτείνειν διὰ τὸ χρήσιμον πρὸς τὴν σωτηρίαν, τοῖς τε λοιποῖς ἐνεποίουν μνήμην τοῦ ἀποβαίνοντος ἐν ταῖς μετ’ ἀλλήλων συντροφίαις [...]
10 - GenHer38[...] ῴζεσθαι μὴ πειρωμένους ἀμύνεσθαι τοῦτο συντρεφομένους μετ’ ἀλλήλων. διαμνημονεύοντες δέ τινες τῶν τότε χαριεστάτων, ὡς αὐτοῦαὐτοίτε ἀπέσχοντο τοῦ κτείνειν διὰ τὸ χρήσιμον πρὸς τὴν σωτηρίαν, τοῖς τε λοιποῖς ἐνεποίουν μνήμην τοῦ ἀποβαίνοντος ἐν ταῖς μετ’ ἀλλήλων συντροφίαιςσυντροφαις, ὅπως ἀπεχόμενοι τοῦ συγγενοῦς, διαφυλάττωσι τὴν κοινωνίαν, ἣ συνήργει πρὸς τὴν ἰδίαν ἑκάστου σωτηρίαν. οὐ μόνον δὲ χρήσιμον ἦν τὸ χωρίζεσθαι μηδὲ λυμαντικὸν ποιεῖν μηδὲν τῶν ἐπ [...]
10 - GenHer44[...] γενέσεως μακρὰν προηκούσηςLes manuscrits portent προσηκούσης., ἐξεωσμένων δὲ τῶν ἀλλοφύλων ζῴων καὶ τῆς παρασπάσεωςπαρασπάρσεως, ἐπιλογισμὸν ἔλαβόν τινες τοῦ συμφέροντος ἐν ταῖς πρὸς ἀλλήλων τροφαῖς, οὐ μόνον ἄλογον μνήμην. Mais les premiers qui délimitèrent ce que nous devons faire et ce que nous ne devons pas furent raisonnables et n’interdirent pas la destruction de tous les autres vivants En effet il n’était pas possible de se préserver sans essayer [...]

Termes liés :

abrégé, sagesse, schéma

Aller à l'index